Olej kokosowy jest dobry ale nie do jedzenia

Zachwyty i wszechobecne reklamy oleju kokosowego przypominają mi oliwkowy lobbing sprzed dwudziestu lat. Wtedy do Polski napłynęła fala informacji o prozdrowotnym działaniu oliwy z oliwek w efekcie czego porzuciliśmy swój rodzimy olej lniany i rzepakowy na rzecz oliwy extra virgin. Teraz podobnie dzieje się z olejem kokosowym – że najlepszy do smażenia, że nawet może zastąpić mleko matki (tak – takie cuda w internetach można znaleźć). Zanim jednak włączycie olej kokosowy do swojej diety przeczytajcie dlaczego nie jest to najlepszy pomysł.

Dobre strony oleju kokosowego

Żeby nie było, że jestem w 100% na nie. Olej kokosowy, jak każdy inny tłuszcz, jest nośnikiem (transporterem) witamin rozpuszczalnych właśnie w tłuszczach czyli wit. A, K, E i D. Zawarte w tym oleju, w dużych ilościach, nasycone kwasy tłuszczowe to kwas laurynowy (pojawiły się badania, że może mieć wpływ na wytwarzanie kwasu omega3, ma działanie antybakteryjne, grzybobójcze i antywirusowe) oraz mirystynowy (może regulować dostępność w organizmie człowieka kwasu DHA). Jednak dopóki nie będzie spójnych meta analiz kilkuletnich badań przeprowadzonych na tym oleju to nie ma się co na niego tak rzucać.

.

Dlaczego olej kokosowy nie jest dobry do jedzenia?

1. nasycone kwasy tłuszczowe 

Jak na razie Instytuty, które zajmują się określaniem norm żywienia dla populacji danego kraju do jednego worka wrzucają nasycone kwasy tłuszczowe pochodzenia zwierzęcego oraz oleje tropikalne (w Polsce IŻŻ, w USA – ADA, AHA – na końcu macie linki do ich stron). Nasycone kwasy tłuszczowe są odpowiedzialne między innymi za wzrost ilości cholesterolu całkowitego we krwi (LDL i HDL – czyli i złego i dobrego), wzrost krzepliwość krwi, insulinooporność, arytmię serca, wzrost ciśnienia krwi. A teraz porównanie – 100g oleju kokosowego zawiera 87g nasyconych kwasów tłuszczowych, masło ma ich – 55g, olej palmowy – 50g, smalec – 47g  a mleko 3,2% – 1,9g.

2. temperatura dymienia

Promotorzy używania oleju kokosowego w kuchni powołują się na jego wysoką temperaturę dymienia a im tłuszcz wyżej zaczyna dymić tym lepiej dla naszego zdrowia bo nie wytrącają się z niego szkodliwe dla nas substancje.

I znowu porównanie – olej kokosowy ze stabilizatorami (rafinowany) ma temperaturę dymienia 232°C, olej kokosowy nierafinowany (ten najbardziej zachwalany) dymi już przy 177°C. Za to masło klarowane dopiero przy 252°C a olej rzepakowy rafinowany w 204°C. Sami widzicie różnicę.

Przy używaniu jakiegokolwiek tłuszczu do smażenia czy pieczenia warto trzymać się zasady – olej tłoczony na zimno (nierafinowany) spożywamy na zimno a rafinowany możemy używać do pieczenia/smażenia. W tym przypadku olej kokosowy nierafinowany do smażenia się nie nadaje.

.

Aktualne zalecenia żywieniowe dotyczące tłuszczów nasyconych

Tu rekomendacje organizacji międzynarodowych i naszych krajowych, zajmujących się opracowywaniem norm żywienia, są spójne i wskazują,  że kwasy tłuszczowe nasycone nie powinny przekraczać 10% energii z dziennej diety (norma dla tłuszczu całkowitego to 20-30% energii z diety). Czyli dla przykładu, jeżeli dziennie spożywacie 1500 kcal to tłuszcze nasycone nie mogą przekraczać 16,6g (1g tłuszczu to 9 kcal) co daje i tak bardzo dużo bo czubatą łyżkę oleju kokosowego (gdybyście mieli jeść wyłącznie tłuszcz kokosowy). Jeżeli ktoś choruje na choroby serca limit spada do 7%.

Statystyki mówią, że Polacy i tak przekraczają ten limit (10%) bo przeciętny Kowalski używa jeszcze masła do smarowania chleba, na kanapki kładzie szyneczkę no i na obiad trzeba coś smażonego przekąsić (kiełbasę, kotleta, frytki, smażoną w panierce rybę, kebaba czy jakieś danie od „Chińczyka”).

Lepiej nie przesadzać z tłuszczami nasyconymi

Bez znaczenia w jakiej występują formie i skąd pochodzą. Warto choć część zjadanego tłuszczu zastąpić roślinnymi olejami nierafinowanymi bogatymi w kwasy omega3 i omega6. Dobry będzie olej rzepakowy, lniany, konopny dodawany już  na talerzu do sałatek czy grillowanych warzyw. Te dobre tłuszcze zawierają również orzechy oraz awokado.

.

Jak nie do jedzenia to do czego wykorzystać olej kokosowy?

Olej kokosowy nierafinowany, w przeciwieństwie do lnianego czy rzepakowego, ma przyjemny słodki zapach kokosa. Ze względu na swoje właściwości nawilżające i odżywcze często jest składnikiem kosmetyków więc idealnie sprawdzi się jako kosmetyk w swojej czystej postaci. Tylko pamiętajcie, że olej kokosowy ma konsystencje masła w temperaturze do 25-26°C. Dopiero w wyższej tempareturze staje się płynny – wystarczy go położyć na dłoni a zobaczycie jak szybko się roztopi.

Możecie go wykorzystać jako:

• odżywka do włosów – nałóżcie go na włosy przed umyciem i pozostawcie na nich przez 15 do 30 minut. Potem włosy umyjcie. Innym sposobem jest wtarcie niewielkiej ilości oleju w końcówki włosów już po kąpieli. Będą się mniej puszyć i pozostaną dobrze nawilżone
• balsam do ciała – po kąpieli wetrzyjcie niewielką ilość oleju w skórę – nie obawiajcie się bo szybko się wchłonie i pozostawi skórę nawilżoną na cały dzień, no i ten kokosowy zapach
• krem do rąk – oleju kokosowego możecie używać również jako kremu i smarować nim dłonie kiedy tylko zajdzie taka potrzeba. Świetnie się sprawdzi na problemy z suchymi skórkami przy paznokciach
• balsam do ust – niewielka ilość oleju nawilży usta, polecam stosować również na noc
• peeling do ciała – olej kokosowy wymieszany z fusami po kawie (wysuszonymi lub jeszcze świeżymi i wilgotnymi) stworzy odżywczy i energetyzujący peeling do ciała. Na skórę działać będzie złuszczanie, kofeina z kawy oraz nawilżające właściwości samego oleju

[Edit 10.2017]

W moim przypadku olej kokosowy sprawdził się jeszcze w dwóch sytuacjach:

1. Do demakijażu – świetnie radzi sobie z wodoodpornym tuszem. Do tego nie podrażnia oczu. Tylko w kolejnym kroku polecam umyć twarz np. płynem micelarnym, który usunie z niej olej
2. Jako maść na atopowe zapalenie skóry. Zmiany skórne nie występują u mnie często. Zwykle wiosną oraz jesienią. Cóż, niektórzy chorują wtedy na grypę a u mnie osłabienie organizmu objawia się atakiem suchych i pękających „wykwitów skórnych”. Zwykle udawałam się z nimi do lekarza, który przepisywał „magiczną miksturę” zamawianą następnie w aptece. Od kilku już miesięcy smaruję swoje zmiany skórne olejem kokosowym i ku mojemu zadowoleniu znikają szybciej.

.

.

Uwaga na zakończenie

W swoich wyborach żywieniowych kierujcie się rozsądkiem a nie modą czy reklamami producentów i sprzedawców. A także zasadą, że jedzenie powinno być maksymalnie urozmaicone aby dostarczało wszystkie niezbędne składniki odżywcze.

Każda dieta (mam tu na myśli nie odchudzanie tylko preferencje żywieniowe) oparta na ograniczonej ilości produktów będzie dietą eliminacyjną prowadzącą do niedoborów. Czasami również do spożycia nadmiernej ilości jednego produktu. Jeżeli wybierajcie tłuszcze to różne – nie tylko olej kokosowy.

Więcej o tłuszczach nasyconych przeczytacie na tych stronach

To z nich korzystałam pisząc ten artykuł

• Instytut Żywności i Żywienia
• Poznaj się na tłuszczach
• Zachowaj równowagę
• European Food Information Council – strona w języku polskim
• American Heart Association – strona w języku angielskim
• American Diabetes  Association – strona w języku angielskim

.
.